Grand Budapest Hotel. Piękno symetrii.

Wes Anderson, to bez wątpienia człowiek o specyficznym podejściu do świata, które bez żadnych zahamowań wyraźnie ilustruje w swoich filmach, do których również sam tworzy scenariusze[1]. Jego prace są tak charakterystyczne, że już po kilku pierwszych zrealizowanych filmach zapewniły mu pozycję jednego z najlepszych, najbardziej oryginalnych reżyserów młodego pokolenia. Wystarczy wspomnieć tak niepowtarzalny obraz jak The Life Aquatic with Steve Zissou(2004) aby w klarowny sposób przywołać oryginalny styl jakim posługuje się Anderson w tworzeniu swoich dzieł. Jest on bez wątpienia jednym z tych wielkich artystów srebrnego ekranu, których można kochać, lub nienawidzić – nie można natomiast być wobec nich obojętnym. Dzięki pomocy oddanego przyjaciela, Owena Wilsona, miał okazję współpracować z wieloma wspaniałymi aktorami, których zatrzęsienie w każdym niemalże jego filmie robi porażające wrażenie: Bill Murray, Willem Dafoe, Cate Blanchett, Gene Hackman, Danny Glover, James Caan, Ben Stiller, Anjelica Huston, Gwyneth Paltrow... Tę niezwykłą wyliczankę można by kontynuować jeszcze długo. Do czego zmierzam? Otóż taką kolekcją może się pochwalić reżyser mający na karku raczej więcej lat, niż mniej(przynajmniej tak mogłoby się wydawać), zaś pan Andreson ma za sobą dopiero 45 wiosen! Fascynująca zdaje się więc perspektywa przyszłości, jako czasu oczekiwania na jego kolejne wielkie dzieła, skoro już teraz plasuje się w ścisłej czołówce. Skoro już określiłem się jako zwolennik kina proponowanego przez Wesa Andersona, to bez zbędnych ceregieli przejdę do rzeczy i podzielę się z Wami swoimi uwagami na temat jednego z najbardziej wybitnych filmów Teksańskiego reżysera, The Grand Budapest Hotel(2014).

Przypomnę jeszcze tylko, że dwa dni temu to niesamowite dzieło zebrało aż 5 nagród[2] na 68 ceremonii BAFTA. Nagrodę za najlepszy film zgarnął Boyhood, ale z tym można się pogodzić, to w końcu godny rywal – równie pasjonujący, ale moim zdaniem brak mu splendoru i kunsztu jaki widać w filmie Andersona.

Filmowa opowieść przenosi nas do fikcyjnego państwa Zubrowka znajdującego się gdzieś we wschodniej Europie. To tutaj, w słynnym Grand Budapest Hotel, rozpoczyna się niezwykła przygoda ekscentrycznego konsjerża, Monsieur Gustava H.(Ralph Fiennes) oraz jego oddanego boya hotelowego, Zero Mustafy(młody: Tony Revolori / stary: Fahrid Murray Abraham). Szalony wir wydarzeń w jaki wpada widz, rozpoczyna się w momencie, w którym Gustav zostaje wrobiony w zabójstwo Madame D.(Tilda Swinton), oraz kradzież bezcennego obrazu „Chłopiec z jakbłkiem”. Od tego momentu intryga rodem z filmów szpiegowskich miesza się z napięciem panującym w horrorach i ekscytacją wynikającą z pościgów, jakie mogliśmy wcześniej oglądać w filmach z Jamesem Bondem. Panie, które jeszcze nie widziały tego filmu pragnę uspokoić, gdyż nie zabrakło również wątku miłosnego(gdy przypominam sobie jedną ze scen, w której Gustav ofiarnie pomaga jednej z hotelowych arystokratek, mógłbym pokusić się nawet o stwierdzenie, że nie zabrakło także wątku erotycznego). Wszystko to szyte grubymi nićmi, misternie skonstruowanego przez Andersona wizualnego dowcipu.

Kreacja Ralph’a Finnes’a pozostanie mi w pamięci na długi czas. Monsieur Gustav jest konserwatystą, bardzo bezpośrednim mentorem i człowiekiem, który widzi powołanie w wykonywanej pracy konsjerża. Dla klientów Grand Budapest Hotel zrobi dosłownie wszystko. Ustawia świat dookoła siebie, zarówno w hotelu, jak i poza nim. Szybko dostosowuje się nawet do ciężkich warunków i nigdy nie daje się wytrącić z równowagi, zachowując klasę i dobre maniery w każdej sytuacji – to czyni go bardzo często niezwykle zabawnym.

Jego partner, Zero(Tony Revolori) cechuje się uroczą proweniencją i oddaniem charakterystycznym dla wioskowego głupka. Poczciwego, ale niezbyt rozgarniętego, który jednak szybko się uczy i znajduje swoje szczęście w życiu. W duecie z Gustavem, tworzą niepowtarzalną, tragikomiczną parę.

Tę dwójkę wdzięcznie uzupełnia Agata, w którą wcieliła się coraz bardziej rozpoznawalna Saoirse Ronan. Jest dla Gustava i Zero czymś w rodzaju anioła stróża.

W Grand Budapest Hotel nie ma szarych postaci. Od Gustava, Zero czy Agaty, przez Madame D., jej adwokata Kovacs’a(Jeff Goldblum) i chciwego syna Dimitra(Adrien Brody) po praworządnego inspektora Henckles’a(Edward Norton) na diabolicznym Joplingu(Willem Dafoe) kończąc, wszyscy bohaterowie są wyraźnie zarysowani i różni od siebie. Jak zwykle w filmie Andersona mamy do czynienia z istną paradą gwiazd, ponieważ do już wymienionych nazwisk dopisać należałoby jeszcze takich znanych aktorów jak: Owen Wilson(Chuck), Bill Murray[3](Ivan), Harvey Keitel(Ludwig), Jude Law(Pisarz), Tom Wilkinson(Autor), Mathieu Amarlic(Serge X). Najlepszym zaś dowodem na to, że te wszystkie postaci zostały zarówno dobrze stworzone przez Andersona, jak i odegrane przez plejadę gwiazd, jest to, że każdą z nich się pamięta po obejrzeniu filmu – przy takim natłoku bohaterów zdarza się to bardzo rzadko. No chyba, że Macie lepszą pamięć ode mnie, co jest bardzo prawdopodobne J.

Hotel stanowi centrum filmowego świata jaki przedstawia się widzowi. To tutaj wszystko się zaczyna, i to tutaj wszystko się kończy. Równie niezwykle jak zmyślone państwo oraz malowniczy kurort przedstawieni są w filmie jego bohaterowie i czasy w jakich przyszło im żyć: alternatywny początek, jak i pierwsze miesiące drugiej wojny światowej[4]. Całość złożona z charakteryzacji, kostiumów i scenografii tworzy odrealnione, baśniowe i zapierające dech w piersiach widowisko.

Przez fabułę, podzieloną na pięć części, prowadzi nas kilku narratorów[5], a forma z jaką się spotykamy to retrospektywna relacja. Wielu recenzentów słusznie zauważyło, że próba klasyfikowania tego filmu w konkretnym gatunku to walka z wiatrakami ponieważ mnogość użytych zabiegów stylistycznych nie pozwala w prosty sposób zamknąć go w jednym, czy dwóch gatunkach. Absurd, groteska, ironia, a także specyficzny humor Andersona to wyraźne i silne elementy składowe filmu.

Wreszcie to, co najbardziej rzuca się w oczy: symetria[6] i plastyczność[7], które dominują cały obraz. To one najdobitniej pokazują jak zdolnym reżyserem jest Anderson i jak magiczne, a zarazem przemyślane są jego wizje. Nie wspominając już o scenariuszu, który jest wielowarstwowy, a zarazem bardzo logiczny i łatwo przyswajalny dla widza.

W ten fantastyczny i skrupulatnie skonstruowany świat pomaga widzowi wejść nastrojowa muzyka Alexandre Desplat’a. Jego ścieżka dźwiękowa dla Grand Budapest Hotel, łączy w sobie klasyczne, nieco senne brzmienie, orkiestry symfonicznej z elementami baśniowymi i ludowymi, które uzupełnione chórem daje niezwykle przyjemny, immersywny efekt.

           Wszystkie wymienione przeze mnie elementy składają się na dzieło doskonałe, które dostarcza tyleż samo zachwytu co dobrej zabawy. Mistrzowsko przemyślany i nakręcony scenariusz, pod czujnym okiem kreatywnego reżysera, który go stworzył, daje widzowi niezapomniane wrażenia. Uzupełniony wspaniałą grą aktorską i oryginalnym wyglądem The Grand Budapest Hotel, znalazł sobie wyjątkowe miejsce w mojej filmowej pamięci. Panu Andersonowi kibicuję przy okazji najbliższej gali Oskarowej, która odbędzie się już 22 lutego, Wam szczerze polecam obejrzenie filmu jeśli jeszcze nie mieliście okazji[8].

Ocena: 6/6

---

[1] Anderson stworzył łącznie 11 filmów. Przy wszystkich tych obrazach zajmował się zarówno scenariuszem jak i reżyserią.

[2] Nagrody BAFTA za: scenariusz, muzykę, scenografię, kostiumy, charakteryzację.

[3] Murray i Wilson to chyba sztandarowi aktorzy Andersona. Wystąpili w 6 jego filmach.

[4] Warto zwrócić uwagę na antyfaszystowski wydźwięk filmu, który powstał z inspiracji dziełami austriackiego poety, Stefana Zweig’a(dowiadujemy się tego na samym końcu filmu). Zweig był przeciwnikiem faszyzmu do tego stopnia, że na znak protestu przeciwko zbrodniom hitlerowskim popełnił wraz z żoną samobójstwo. W Grand Budapest Hotel zamiast symbolów SS, możemy zauważyć symbol ZZ(Zig-Zag), co moim zdaniem ma na calu między innymi ośmieszenie legendarnej nazistowskiej formacji.

[5] Tymi narratorami są: Autor(Tom Wilkinson), Zero Mustafa(Fahrid Murray Abraham), a także w niektórych momentach sam Monsieur Gustav H.(Raplh Fiennes). Zaznaczam jednak, że to spostrzeżenia, których nie jestem do końca pewny. Nawet jeśli w filmie występuje więcej niż jeden narrator nie burzy to ciągu logicznego i nie utrudnia widzowi odbioru dzieła.

[6] Symetria obrazu ma – jako zabieg filmowy – dwoistą naturę: umożliwia zarówno uśpienie, jak i pobudzenie percepcji wzrokowej widza. Wszystko zależy od tego co uda nam się zobaczyć, bądź co chcemy pokazać. Taki obraz może zwyczajnie ilustrować środowisko w jakim znajdują się bohaterowie, albo ukrywać wiele pobocznych wątków, czy wskazówek, na które możemy natknąć się ponownie oglądając dany obraz.

[7] Wstawki niczym z pocztówek, które od czasu do czasu przerywają w sposób mniej, lub bardziej statyczny sam film, kojarzą mi się jednoznacznie z grafikami Terry’ego Gilliama, który ilustrował dzieła grupy Monty Python(w warstwie kolorystycznej).

[8] Niewielu spotkałem ludzi, którzy nie lubili filmów Andersona, wnioskuję po tym, że nie trafiają jedynie do wąskiego grona odbiorców, którzy zwyczajnie za tego typu filmowymi abstrakcjami nie przepadają. Daje mi to również podstawy do tego, aby uznać filmy Andersona za przystępne dla większości widzów, a to oznacza, że są naprawdę dobre. Sami ocenicie :-)